Skuteczny sposób na naukę do egzaminów w trzy dni!

Uczenie się - proces najczęściej badany w zakresie psychologii, a przez to najlepiej udokumentowany. Do tej pory poznano wiele rodzajów uczenia się - od warunkowania po modelowanie. Jednak - umówmy się - większość pamięta uczenie się ze szkoły. Żmudne powtarzanie zadań, za szybkie lub za wolne tempo materiału, który był nieciekawy i mało komu się chciało uczyć tego jak najlepiej. Nie wspominając o tym, że nauka była po prostu nudna, a do szkoły się chodziło co najwyżej dla przyjaciół.

Jest to szczególnie smutne, gdyż wielu ludzi (w tym ja sam) uważa, że nauka to klucz do sukcesu. Polskie przysłowie mówi: "Ucz się, ucz; gdyż nauka, to do potęgi klucz". Supermocą, która pozwoli nam zawsze być przed wszystkimi, nawet innymi posiadaczami supermocy będzie 'nauka' (patrz Iron Man).

Wychodząc temu na przeciw postanowiłem pokazać inne oblicze nauki - nauki ciekawej, efektywnej. Kiedy ją zrozumiemy, będziemy mogli ją wykorzystać dla siebie, łatwiej zdać maturę, sesję czy po prostu mniej czasu będziemy spędzać ucząc się na następne zajęcia.

Spis treści:

1. Style uczenia się
2. Teoria uczenia się
3. Nauczenie się tworzenia efektywnych notatek
4. Poznanie metody ułatwiającej powtarzanie wiadomości i spisywanie kreatywnych pomysłów – mapy myśli
5. Pałac pamięci

Style uczenia się

Ludzie są różni i w zależności od osobowości, podejścia do świata, temperamentu czy dominującej półkuli mózgowej przejawiają również odmienne potrzeby w zakresie przyswajania wiedzy. Najważniejsze założenie jest związane ze zmysłami, a dokładniej z jednym, dominującym, który odbiera bodźce w pierwszej kolejności. To właśnie do niego powinno się dostosować styl uczenia się, aby nauka szła sprawnie, była w miarę przyjemna i co najważniejsze - efektywna.

WZROKOWIEC

Jak sama nazwa wskazuje, dla wzrokowca najważniejszym zmysłem jest wzrok. Najlepiej przyswaja i zapamiętuje obrazy. Jeśli zdarza ci się na sprawdzianie czy kolokwium, że pamiętasz stronę, wiesz, jakie obrazki się tam znajdowały i gdzie jest umiejscowiona interesująca cię informacja, ale za nic nie możesz sobie przypomnieć, co tam było napisane, to bardzo prawdopodobne, że jesteś wzrokowcem. Niestety zapamiętałeś obraz danego skrawka wiedzy, a nie jej przekaz. Trzeba nad tym popracować...

Wzrokowcowi pomagają w nauce:

• kolorowe notatki,
• wykresy,
• wypunktowania,
• prezentacje,
• podkreślenia najważniejszych informacji,
• schludny wygląd notatek,
• tworzenie map myśli lub rysowanie skojarzeń,
• porządek na biurku.

Jako że wzrokowcy najlepiej zapamiętują obrazy, powinni tworzyć sobie wyobrażenia i wykorzystywać pomoce wizualne. Przepisywanie notatek lub rozrysowanie niektórych rzeczy może pomóc w lepszym przyswojeniu materiału, a jeśli temat jest abstrakcyjny, to warto chociaż zapamiętywać obrazy zapisanych słów (np. w różnych kolorach, czcionkach, z jakimiś efektami).

SŁUCHOWIEC

Najważniejszym zmysłem dla słuchowca jest, rzecz jasna, słuch. Jeśli należysz do tej kategorii, koniecznie powinieneś chodzić na wykłady, ponieważ najwięcej z nich wyniesiesz. Nie przepisuj notatek z prezentacji, zamiast tego skup się na słowach wykładowcy, dzięki temu zanotujesz najważniejsze rzeczy, które potem przypomnisz sobie podczas nauki.

Przydatne mogą się okazać:

• wypunktowania,
• tabele,
• prawidłowo posegregowane i schludne notatki,
• nagrane podcasty (zaraz po wykładzie przeczytaj notatki i rozszerz o informacje, które jeszcze pamiętasz się z zajęć - możesz je potem odsłuchiwać w drodze na zajęcia, aby utrwalić wiedzę),
• czytanie notatek na głos,
• cisza lub nierozpraszająca muzyka,
• dyskusje na tematy poruszane na wykładach,
• wspólna nauka,
• porządek na biurku.

Słuchowiec potrzebuje ciszy i spokoju, gdy uczy się samodzielnie, więc wykluczone jest nawet bierne słuchanie audycji radiowych czy oglądanie telewizji (bierne czyli takie, gdzie telewizor jest włączony w innym pokoju, ale dźwięki wciąż dochodzą do uczącego się). Jeśli muzyka, to tylko taka, która nie będzie rozpraszać - najlepiej instrumentalna lub w obcym języku, żeby nie kusiło podśpiewywanie pod nosem. Oprócz tego warto przepisywać notatki, dyktując sobie treści na głos. Słuchowcy powinni trzymać się razem i tworzyć grupy dyskusyjne, w których mogliby zadawać sobie pytania oraz wspólnie na nie odpowiadać. Dzięki temu dużo lepiej i szybciej przyswoją materiał.

KINESTETYK

Kinestetycy skupiają się na odczuciach i wrażeniach, jakie niosą ze sobą różne bodźce. W związku z tym bardzo często stosują zmysł dotyku, lubią pozostawać w ruchu i eksperymentować. Jeśli twoi znajomi twierdzą, że wykłady są genialne, a ty masz problem, żeby na nich nie zasnąć z nudów, to bardzo prawdopodobne, że jesteś kinestetykiem. Spróbuj skupić się na wykładowcy i zapamiętywać to, co mówi, na podstawie jego gestów lub sposobu chodzenia. Staraj się wczuć w dane zagadnienie i wyrobić własne zdanie na ten temat. Jeśli stworzysz sobie pewne wrażenia, to później będzie ci łatwiej ponownie je przywołać.

Kinestetykom pomaga w nauce:

• ruch, np. chodzenie lub gestykulowanie podczas nauki,
• przeprowadzanie eksperymentów (jeśli jesteś na kierunku humanistycznym lub społecznym, możesz przeprowadzać imitacje badań naukowych i np. pytać ludzi o ich zdanie, wrażenia, o to jak się czują w związku z jakimś zagadnieniem),
• praktyczne doświadczanie,
• bezpośrednia aktywność i zaangażowanie w zajęcia (szczególnie dobre są zajęcia warsztatowe),
• opisywanie (zamiast wypunktowań lub definicji),
• trzymanie rzeczy w swoim bliskim otoczeniu,
• wygodne krzesło,
• przyjemne otoczenie (ciepłe, z dostępem do świeżego powietrza, z dobrym oświetleniem).

Kinestetycy mają utrudnione zadanie, ponieważ bardzo często są pomijani podczas zajęć, dlatego sami muszą zadbać o swoje potrzeby. Jeśli jesteś kinestetykiem, to postaraj się stworzyć jak najwięcej odczuć do danego tematu, żeby móc się do nich odnieść. Opisuj wszystko, wyjaśniaj i w miarę możliwości staraj się doświadczać. Niektóre rzeczy po prostu trzeba przeczytać lub odsłuchać, dlatego zadbaj o otoczenie i wygodę lub idź się przejść z nagranymi notatkami słuchowca. Spacerując łatwiej przyswoisz informacje.

Jeśli nadal nie jesteś pewny, który styl uczenia się najbardziej ci odpowiada, to wypróbuj różne metody. Zastanów się, co ci przeszkadza podczas nauki i rozprasza twoją uwagę. Wyeliminuj te elementy i skup się na wzmocnieniu tych, które się sprawdzają.

Teoria uczenia się

Po poznaniu stylów uczenia się możemy przejść do elementów wspólnych wszystkim, pomocnych każdemu. Zapamiętujemy lepiej elementy:

• Emocjonalnie nacechowane
  Jeżeli jest coś zabawnego, to jest większa szansa na to, że to zapamiętamy. Możesz spróbować narysować, coś co Cię rozbawi albo stworzyć z tym śmieszną historię.
• Pozytywne
  W nauce przydatniejsze są pozytywne aspekty niż te negatywne, gdyż to właśnie te miłe i dobre lepiej zostają w naszych głowach.
• Wyróżniające się
  Kiedy jest wiele podobnych elementów to ciężko sobie je zapamiętać tak, aby wiedzieć między nimi różnicę - spraw by się one wyróżniały (Złoty słoń wchodzący do biblioteki nie jest częstym widokiem).

Krzywa Ebbinghausa

Jak widać po krzywej zapominania, po godzinie od czytanego materiału zapominamy około 50% przyswojonych informacji. Po pięciu dniach ta liczba wynosi około 25%, a później jej spadek jest ciągły, lecz bardzo niewielki.

W trójkącie efektywności zapamiętywania można zauważyć, że najmniej efektywne jest po prostu czytanie - tak, powtarzanie czytania tego samego po 10 razy nie daje praktycznie nic. Trochę więcej zapamiętujemy z tego, co słyszymy, później z tego, co widzimy. Dopiero, gdy przekaz jest spójny przy tym, co widzimy i słyszymy zapamiętujemy około połowy tego, co jest nam przekazywane. Gdy jednak aktywnie zaangażujemy się w pracę chociażby mówiąc, dyskutując, rozprawiając zaczynamy zapamiętywać ponad połowę materiału. Najwięcej jednak zapamiętujemy rozwiązując samemu problem - wtedy stopień zapamiętania wynosi nawet 90%!

Dodatkowe elementy poprawiające naukę

Sen wpływa pozytywnie na konsolidację pamięci – dlatego powtarzamy przed snem w przeddzień egzaminu. Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej o śnie, zapraszam na mój wpis poświęcony w całości zagadnieniu snu.

Lecytyna - zwiększa zdolność zapamiętywania oraz poprawia koncentrację. Dzięki niej można szybciej się uczyć i lepiej radzić sobie ze stresem, dlatego jest polecana uczniom, studentom i osobom, które na co dzień pracują umysłowo. Lecytynę warto przyjmować w czasie zwiększonego wysiłku intelektualnego, np. przed ważnym egzaminem, by poprawić kondycję mózgu i lepiej wykorzystać jego potencjał. Należy rozpocząć to robić przynajmniej miesiąc przed wzmożonym wysiłkiem, jakim jest sesja.
Znajdziemy ją w jajkach, gorzkiej czekoladzie, orzechach, soi – warto włączyć te elementy do swojej diety, aby nie kupować suplementów.

Pamiętaj o odpowiednim nawodnieniu organizmu, piciu z dużą częstotliwością w małych ilościach.

Nie najadaj się zbytnio przed nauką ale też nie bądź zbyt głodny – najlepszy jest lekki głód. Jedz często ale w małych ilościach.

Mózg potrzebuje paliwa! Dostarcz mu ATP przez glukozę.

Niech przestrzeń do nauki będzie schludna, a poruszanie się w niej szybkie i sprawne. Najlepiej, by się różniła od strefy do rozrywki czy innych czynności.

Duże wzburzenie emocjonalne nie pomaga w nauce – postaraj się rozwiązać problem emocjonalny np. uspokajając się. Jeżeli chcesz się dowiedzieć w jaki sposób radzić sobie ze stresem, to zapraszam, do poprzedniego materiału dotyczącego czym jest stres i jak sobie z nim radzić.

Jak tworzyć efektywne notatki

Metoda Cornella - sposób tworzenia efektywnych notatek

Jednak aby zacząć się uczyć należy mieć z czego się uczyć, a najlepiej jest to robić ze swoich notatek. Jednak najlepiej by były one przejrzyste, żeby łatwo można było odnaleźć potrzebne informacje. Najlepszą metodą, jaką do tej pory odkryłem jest ta stworzona na uniwersytecie Cornella. Polega ona na podziale kartki na odpowiednie części, wyciąganiu najważniejszych informacji już podczas pisania i tworzeniu swoich pytań do tak istniejącego już materiału.

A – Tytuł notatki, np. rodzaj zajęć

B – Część właściwa notatki

C – Miejsce do spisywania kluczowych słów, wyrażeń – tego, na co trzeba zwrócić uwagę.

D – Miejsce na stworzenie pytań do powtórzeń materiału.

Dlaczego metoda Cornella?

• Notatka jest przejrzysta, co ułatwia naukę i powtarzanie
• Wyciąganie najważniejszych informacji już podczas notowania
• Powtarzanie sobie dzięki pytaniom na dole

Do czego stosować notatki Cornella?

• Wykłady
• Ćwiczenia

Do czego nie stosować notatek Cornella?

• Kreatywne pomysły, 
• Rozwiązywanie zadań

Mapy myśli

Jak tworzyć dobre mapy myśli - zasady i przykład.

• Na środku rysunek (ewentualnie kolorowe
  hasło).
• Odnogi – linie (czarne – mają tylko wskazywać kierunek, nie zabierać uwagi). 
• Zaczynamy z prawej strony i idziemy zgodnie z ruchem wskazówek zegara. 
• Hasła na liniach lub przy ich końcu – później można robić kolejne odnogi. 
• Piszemy hasłowo. 
• Używamy kolorów przy hasłach. 
• Rysujemy rysunki pomagające zapamiętać.
• Nie tworzymy zamkniętych przestrzeni odgradzających część od całości.

Pałac pamięci

Pałac pamięci (metoda loci, rzymski pokój, system miejsc, ang. memory palace) – zaawansowany system mnemoniczny, polegający na kojarzeniu obrazów z miejscami w znanym, rzeczywistym lub wyimaginowanym otoczeniu. Korzystając z wyobraźni, można umieścić jakiś mocny wizualnie symbol informacji, którą chcemy zapamiętać, w znanym nam miejscu. 

Czyli w skrócie jest to przypisywanie otoczeniu wartości pomagających w zapamiętaniu.

Wytworzenie skojarzeń między dobrze nam znanymi elementami w rzeczywistym otoczeniu (np. w pokoju) a tym, co chcemy zapamiętać. Skojarzenia te powinny być abstrakcyjne, wesołe, pozytywne i osobiste. Wyolbrzymienia, minimalizacja lub ogromna liczba sztuk danego przedmiotu.

Bibliografia:

1. Maruszewski, T. (2001). Psychologia poznania. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne GWP.

2. Nęcka, E. i inni (2013). Psychologia poznawcza. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PNW.

Mapa myśli udostępniona dzięki uprzejmości Karoliny Mazurek.
Redakcja i edycja - Kamil Kuliński

Dzięki za to, że dotrwałeś czytelniku do końca! Zostaw mi proszę komentarz, a jeżeli podoba Ci się moja praca i chcesz mnie wesprzeć wyślij to znajomym lub udostępnij! Z góry dziękuję 😍